W dniu dzisiejszym Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności z Konstytucją przepisu art. 83 § 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. Nr 22, poz. 91, ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje on możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu wojewódzkiego (okręgowego) wydanego na skutek zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej. Trybunał Konstytucyjny podzielił tym samym przeważający w doktrynie i orzecznictwie pogląd na postępowanie w sprawie odmowy dokonania czynności notarialnej, potwierdzając jego dwuinstancyjny charakter. Notariusz, rozpoznając sprawę, działa jako organ pierwszej instancji, zażalenie zaś na odmowę dokonania przez niego czynności, rozpatrywane przez właściwy sąd okręgowy, jest środkiem weryfikacyjnym – inicjującym postępowanie drugoinstancyjne. Cytując TK: „Sąd okręgowy rozpatrujący zażalenie, sprawuje nadzór judykacyjny nad działalnością notariusza, który wykonując zadania publiczne pełni funkcję organu pomocniczego względem organu wymiaru sprawiedliwości, oraz wykonuje zadania z zakresu ochrony prawnej podmiotu, któremu odmówiono dokonania czynności notarialnej. Tak ukształtowana procedura czyni zadość wymaganiom art. 45 ust. 1, art. 78 konstytucji, który nie wymaga, by rozstrzygnięcie pierwszoinstancyjne musiało zapaść w postępowaniu sądowym, ani by rozstrzygnięcie organu pozasądowego (tu – notariusza) musiało być poddane kontroli dwóch instancji sądowych. Spełnia też wymogi art. 176 ust. 1 konstytucji, bo wyrażona w nim ustrojowa zasada dwuinstancyjności postępowania odnosi się do postępowania sądowego, czyli takiego, które „od początku do końca toczy się przed sądem”.
Wcześniej w jednakowy sposób na temat postępowania w sprawie odmowy dokonania czynności notarialnej wypowiedział się m.in. Sąd Najwyższy, który w uchwale siedmiu sędziów z 7 grudnia 2010 r. (sygn. akt III CZP 86/10) stwierdził, iż sąd okręgowy rozpoznając zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej, orzeka jako sąd drugiej instancji.
Treść wyroku znaleźć można na witrynie internetowej Trybunału Konstytucyjnego: SK 34/12